Literatura duńska

Alfabet łaciński pojawił się w Danii w XIII w. Do tego czasu posługiwano się pismem runicznym, a na dworach królowały ballady przekazywane ustnie.

Znaki runiczne

Najstarszymi zapiskami odnalezionymi na terenie Danii były znaki runiczne w języku staronordyckim. Znakom tym często przypisywano magiczną moc, stąd ich nazwa „runy”, oznaczająca „tajemnicę”. Runy były początkowo rzeźbione w luźnych obiektach – drewnie, glinie, a później w kamieniu, dzięki czemu niektóre z nich przetrwały do dziś.

Najstarszym zachowanym w Danii zapisem runicznym jest tekst wyryty na głazie w Jelling, pozostawiony tam przez króla Haralda Sinozębego. Pismo runiczne rozprzestrzeniło się z Danii do Norwegii i Szwecji, gdzie na niektórych obszarach było używane jeszcze przez długi czas po wprowadzeniu pisma łacińskiego.

Ballady

Większość tekstów wczesnej literatury duńskiej została napisany już w języku łacińskim, w tym np. Historia Danii Saxo Grammaticusa zatytułowana „Gesta Danorum”.

Pierwszy tekst w języku duńskim został oficjalnie opublikowany w 1500 roku. Do tego czasu duńskie ballady ludowe zachowywane były za pomocą przekazów ustnych. Zgodnie z tradycją zwrotka ballady była śpiewana przez pieśniarza, a publiczność włączała się do śpiewu w czasie odtwarzania refrenów. Te długie pieśni były najczęściej wykonywane wśród rycerstwa i szlachty.

Dominacja poezji

Do około XIX w. poezja cieszyła się na dworach królewskich większym uznaniem niż proza. Jednym z najbardziej zasłużonych duńskich poetów był Johannes Ewald. Napisał on dziewięćdziesiąt utworów, w tym dramat „Rybacy”, z ktorego pochodzi duński hymn królewski „Król Kristian”.

Innym ważnym dziełem w historii literatury duńskiej są zapiski księżniczki Eleonory Krystyny Christiansdatter o doświadczeniach z czasu jej uwięzienia w Niebieskiej Wieży, zatytułowane „Wspomnienie lamentu”. Zapiski powstały w latach 1673 - 1674, ale po raz pierwszy opublikowano je w 1869 roku.

Komedie Holberga

W XVIII wieku najbardziej znanym duńskim dramaturgiem był Ludvig Holberg, autor licznych komedii, odgrywanych na deskach Teatru Królewskiego w Kopenhadze. Holberg urodził się w Bergen w Norwegii, która należała w tamtych okresie do Danii. Pracował na stanowisku profesora na Uniwersytecie Kopenhaskim. Holberg pisał podręczniki historyczne oraz powieści współczesne. Jego powieść „Niels Klim”, wydana po łacinie, stała się wielkim europejskim sukcesem. Holberg był głównym przedstawicielem filozofii oświecenia w Danii, propagującej istotę rozumu i krytykę społeczną.

Powieści

Jednym z pierwszych duńskich autorów powieści i opowiadań był Steen Steensen Blicher, żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku. Sławę przyniósł mu zbiór nowel opublikowanych w czasopismach, w których bohater opisuje swoje doświadczenia w formie dziennika. Wśród duńskich powieściopisarzy XIX wieku należy też wymienić Jensa Petera Jacobsena, Hermana Banga i Henrika Pontoppidana.

Baśnie Andersena

Najbardziej znanym na świecie duńskim pisarzem był tworzący w XIX wieku Hans Christian Andersen. Jego baśnie zostały przetłumaczone na ponad 125 języków. Historie o Małej Syrence, Brzydkim Kaczątku i Królowej Śniegu nadal należą do najczęściej czytanych dzieciom bajek. Poza baśniami Hans Christian Andersen pisał również powieści i wiersze.

Król Poezji Nordyckiej

Duński poeta XIX-wieczny Adam Oehlenschläger swoją twórczością zyskał miano Króla Poezji Nordyckiej. Do najbardziej znanych wierszy Oehlenschlägera należy utwór „Złote rogi”, opowiadający historię odkrycia dwóch starożytnych, złotych rogów, które następnie zostały skradzione i przetopione. Oehlenschläger jest ponadto autorem słów hymnu narodowego Danii pt. „Jest taki piękny kraj”.

Literatura XX wieku

Do największych twórców literatury duńskiej w XX wieku należeli poeta i powieściopisarz Johannes V. Jensen, autor „Upadku króla” oraz Karen Blixen, której najbardziej znanym dziełem jest autobiograficzna powieść „Pożegnanie z Afryką”.

Wśród współczesnych znanych duńskich pisarzy warto wymienić Klausa Rifbjerga, autora opowiadań i powieści, z których najbardziej popularna to „Chroniczna niewinność”.