Duńska powieść o Marii Curie

Na początku września w duńskich księgarniach ukazała się powieść oparta na biografii Marii Skłodowskiej-Curie „Det blaa lys” (Błękitne światło). Autor książki - Stig Dalager - należy do najpoczytniejszych pisarzy duńskich, a jego najnowsza powieść spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem krytyków literackich.

Niezwykłe życie wybitnej uczonej przedstawione jest w powieści z wielkim rozmachem epickim. Czytelnik towarzyszy głównej bohaterce przez ponad pół wieku, a tłem wydarzeń są Polska pod rosyjskim zaborem, Francja okresu La Belle Epoque, pierwsza wojna światowa, wreszcie czas między wojnami.

A sama Maria to nie tylko odkrywczyni radu i polonu, lecz także matka, żona, przyjaciółka i kochanka. Społecznica (w czasie wojny niosła pomoc humanitarną rannym obsługując rentgen) i – powiedzielibyśmy dzisiaj - feministka (sympatyzowała z ruchem angielskich sufrażystek w ich walce o prawa wyborcze kobiet). Szukając spełnienia w wielu sferach życia, nierzadko zmagała się z mniej lub bardziej widocznymi barierami społecznymi, kulturowymi, a także – co uwidoczniło się przy okazji romansu z młodszym od siebie i żonatym Paulem Langevinem - obyczajowymi.

Życie na emigracji

Była nie tylko powszechnie podziwianą dwukrotną noblistką, lecz także wykluczoną i potępianą cudzoziemką. Ta wielość ról, jakie przyszło jej pełnić, tak w życiu publicznym jak i prywatnym, czyni z niej bohaterkę na wskroś nam współczesną i być może to wyjaśnia dlaczego jej biografia ostatnio tak pociąga powieściopisarzy. Przypomnijmy chociażby „Historię Blanche i Marie”, głośną książkę wybitnego szwedzkiego autora P.O. Enquista, znaną też w Polsce.

Tytułowe błękitne światło to przede wszystkim widoczny znak promieniotwórczości. Efekt świetlny, jaki daje ruda uranu, groźny surowiec stale obecny w codziennej pracy uczonej. Światło to przyniosło nagrodę Nobla, ale też i śmiertelną chorobę. Niebieskawa poświata ma także inne, metaforyczne znaczenie. Jej niebezpieczne piękno to symbol pasji poznawczej, uporczywego dążenia do odkrywania prawdy, kuszącej i wyniszczającej zarazem fascynacji nieznanym.

Autor biografii

Stig Dalager (ur. 1952) uprawia różnorodne gatunki literackie od powieści i opowiadań poprzez poezję do sztuk dramatycznych i scenariuszy filmowych i telewizyjnych. Czytelnikowi polskiemu znany jest jako autor zbeletryzowanej biografii Hansa Christiana Andersena „Podróż w błękicie”.

Z obfitego dorobku literackiego pisarza wymieńmy jeszcze powieść „Davids bog” (Opowieść Davida), opisującą przeżycia żydowskiego chłopca w warszawskim getcie. Sam autor uważa tę właśnie książkę za jedną z najważniejszych w całej swojej twórczości.